IBCO là gì?
IBCO – là viết tắt của Initial Bonding Curve Offerings được hiểu đơn giản là hình thức huy động vốn cộng đồng vận hành theo cơ chế đường cong tuyến tính và có tính minh bạch cao bởi chúng ta có thể xác định được giá của token qua Bonding Curve (đường cong tuyến tính). Giá của token được xác định bởi nguồn cung của nó. Càng nhiều token được phân phối thì giá càng cao.
Các tính chất của IBCO
Mint (Buy)
Với Bonding Curve, token có thể được đúc (mua) ra bất cứ lúc nào bởi smart contract và số tiền hoặc khoản thế chấp mà bạn phải trả cho một số lượng token nhất định sẽ được tính toán theo công thức định sẵn, token có thể được đúc bất cứ lúc nào, hoàn toàn tự động và rất khó có thể sai sót với công thức đã được lập trình.
Giá cả thay đổi khi nguồn cung thay đổi
Đây là đặc điểm cơ bản của chính khái niệm về Bonding Curve, xác định mối quan hệ giữa giá cả và nguồn cung của token.
Giá token thay đổi, cũng như giá token được đúc hoặc đốt có thể tính toán dễ dàng thông qua đồ thị của Bonding Curve, chính là diện tích vùng màu xanh lá cây trên đồ thị.
Kho dự trữ (Pool Reserve)
Khi thực hiện yêu cầu đúc token đối với smart contract, khoản thế chấp tương ứng sẽ phải được gửi vào smart contract, thế chấp này sẽ được gửi vào kho dự trữ.
Một phần của kho dự trữ có thể đem đi sử dụng với nhiều mục đích khác nhau ở nhiều nơi khác, ví dụ như cung cấp thanh khoản cho một thị trường thứ cấp
Burn (Sell)
Token có thể được bán ra bất cứ lúc nào, nhưng thay vì phải phải có thanh khoản mua để đối ứng với lượng token cần bán ra, Smart Contract sẽ burn lượng token đó theo Bonding Curve và lấy một phần thế chấp trong kho dự trữ và trả lại cho người yêu cầu bán token.
Chính vì thế kho dự trữ luôn phải được giữ ở một tỉ lệ nhất định để trả cho những người muốn Token.
Cơ chế hoạt động
Bonding Curve là một đường cong toán học xác định mối quan hệ giữa giá của Token và nguồn cung của nó. Giá của mỗi token sẽ được xác định bởi nguồn cung, khi có càng nhiều token được phân phối đi thì giá sẽ càng cao. Mô hình bonding curve với đường cong tuyến tính tăng dần biểu hiện cho việc chúng ta sẽ phải trả ít tiền hơn khi mua token với nguồn cung thấp. Nếu các bạn mua khi đã có rất nhiều token (nguồn cung lớn) thì bạn sẽ phải trả giá cao hơn cho mỗi token so với khi nguồn cung thấp.
Các bạn cũng có thể “buy up” curve, có nghĩa là mint ra nhiều token mới. Điều này sẽ làm cho nguồn cung của token hiện tại tăng lên và giá cũng tăng theo. Hoặc các bạn cũng có thể “sell down” curve, đồng nghĩa với việc là đốt các token. Do đó, giá của token cũng giảm xuống từ việc giảm nguồn cung.
Cơ chế mua vào – bán ra của IBCO
Cơ chế mua token
Để anh em dễ hình dung, mình sẽ lấy ví dụ như sau:
Lục mua 4 token X (mũi tên màu lục trong hình đại diện cho Lục). Quan sát trên hình, từ trục tung (giá) và trục hoành (nguồn cung), mỗi token phía sau sẽ có giá cao hơn tương ứng với nguồn cung cao hơn. Ở mức độ 4 token X, Lục phải trả lần lượt cho mỗi token
từ 1 đến 4 theo giá trị tăng dần, tức là: 1 USD + 2 USD + 3 USD + 4 USD = 10 USD.
Như vậy, Lục sẽ sở hữu 4 token X với tổng chi phí phải trả là 10 USD.
Trong khi đó, Lam cũng mua 3 token X (các mũi tên màu lam đại diện cho Lam), nhưng chậm hơn Lục nên Lam bắt đầu phải trả từ 5 USD/token.
Điều đó có nghĩa là Lục mua 3 token X với tổng tiền là 18 USD (5 USD + 6 USD + 7 USD). 
Tiếp theo, Vàng mua theo sau Lam và Lục 4 token X (mũi tên màu vàng đại diện cho Vàng). Khi ấy, giá tiền sẽ lần lượt là 8 USD, 9 USD, 10 USD và 11 USD.
Như thế, Vàng mua 4 token X với tổng tiền là 38 USD.
Cuối cùng, Đỏ lúc này cũng muốn tham gia nên mua 3 token X theo thị trường (các mũi tên đỏ đại diện cho Đỏ). Lúc này giá của các token lần lượt là 12 USD, 13 USD và 14 USD.
Vậy là Đỏ mua được 3 token X với tổng chi phí là 39 USD.
Cơ chế bán token
Chúng ta tiếp tục quan sát biểu đồ, nếu cả 4 người quyết định thoát vốn và bán đi số lượng token ABC đã mua nói trên, số lượng token bán ra sẽ bị đốt và giá trị sẽ được tính theo giá cao nhất hiện tại.
Như vậy, sau khi bán:
Lục sẽ nhận được 14 USD + 13 USD + 12 USD + 11 USD = 50 USD cho 4 token.
Lam sẽ nhận được 14 USD + 13 USD + 12 USD = 39 USD cho 3 token.
Tương tự như vậy với Vàng và Đỏ.
Tóm lại:
Theo cơ chế mua và bán này, Lục sẽ luôn là người có ROI cao nhất (trong trường hợp dự án tiếp tục nhận được sự quan tâm trong quá trình IBCO và số lượng người mua token ABC tiếp tục tăng). Trong khi đó, Đỏ là người mua cuối cùng. Do đó, Đỏ sẽ phải đợi có người mua tiếp sau mình để giá token ABC được đẩy lên thì mới bán.
Ưu điểm của IBCO
Dựa vào cơ chế hoạt động của mô hình IBCO, chúng ta có thể dễ dàng nhận ra những ưu điểm sau:
Giải quyết vấn đề về thanh khoản
Tính thanh khoản là thước đo mức độ dễ dàng mà bạn có thể chuyển đổi 1 tài sản thành tiền mặt hoặc một tài sản khác và nó là điều cần thiết đối với bất kỳ tài sản có thể giao dịch nào.
Giờ đây các dự án mới có thể sở hữu tính thanh khoản của mình vì người dùng có thể trao đổi LP token của họ (hoặc tài sản dự trữ) cho các native token của dự án với mức chiết khấu thông qua quá trình bonding. Vì LP token này bị khoá trong đường cong tuyến tính (bonding curve) mà không được bán ra, nên có tính thanh khoản vĩnh viễn. Đó cũng là một trong những lý do khiến các dự án tiền điện tử gần đây đổ xô vào Olympus DAO, dự án giải quyết tốt các vấn đề về thanh khoản.
Không cần bên thứ 3 đứng ra đảm bảo cho giao dịch được thực hiện
Bình thường, trước khi bất kỳ người bán nào có thể bán được, họ cần phải được khớp với người mua sẵn và ngược lại và được giám sát bởi 1 tổ chức tập trung bằng cách sử dụng Oder-book.
AMM (Automated Market Maker) thì khác ở chỗ là cung cấp cho tất cả các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) một cơ chế giao dịch tự động giúp loại bỏ nhu cầu về đơn vị trung gian để phù hợp với người mua và người bán.
Token không được phát hành trước
Điểm khác biệt lớn nữa của IBCO là Token không được phát hành trước (ICO được tạo trước 100%) mà chúng được đúc và đốt dựa theo mối quan hệ cung và cầu. Token sẽ chỉ được tạo ra nếu ai đó mua nó. Nếu chúng được bán lại vào chính đường cong tuyến tính, nó sẽ làm giảm cung và giá.
Bằng cách này, giá của token không được đặt từ đầu hoặc do bất kỳ ai tùy ý, mà được xác định bởi chính thị trường. Nó vẫn có giá khởi điểm, nhưng nó chỉ được sử dụng để bắt đầu giao dịch và giá tiếp theo sẽ dựa trên cung và cầu thực tế.
Khuyến khích những người ủng hộ dự án và các nhà đầu tư cam kết lâu dài cùng dự án
Vì tính linh hoạt nên nó sẽ hỗ trợ dự án tăng trưởng tự nhiên và giúp cộng đồng để ý đến hệ sinh thái của nó.
Sự tăng trưởng tổng thể của dự án cũng ảnh hưởng đến giá trị native token của dự án, do đó giảm thiểu các hành động trục lợi của một số nhà đầu tư và cá nhân đứng sau dự án và khuyến khích họ tạo ra các chiến lược phát triển tiến bộ hiệu quả vì lợi ích chung. Và khi một dự án không có bất kỳ cam kết nào và không có trách nhiệm với cộng đồng của nó, nó sẽ bị loại bỏ.
Giá của token sẽ hiệu quả, công bằng và minh bạch hơn
Mô hình IBCO đã giúp giảm thiểu các mức giá token vô lý ban đầu do các cá nhân đứng sau dự án ấn định, điều này thường dẫn đến việc bơm và bán phá giá đột ngột của các token làm giảm đi giá trị của nó.
Nhược điểm
Do cơ chế hoạt động của đường cong tuyến tính nên giá token sẽ càng ngày càng cao nếu có nhiều người mua vào. Dẫn đến việc người mua token sau sẽ phải trả giá cao hơn người mua trước. Và điều này dẫn đến tính FOMO của hình thức này là rất cao.
Một số số dạng IBCO
Phụ thuộc vào những gì mà đội ngũ phát triển muốn đạt được, họ có thể muốn khuyến khích đầu tư sớm hoặc không khuyến khích bán sớm hay các mục đích khác mà họ sẽ xây dựng các hình dạng đường cong khác nhau. Vì đường cong tuyến tính được xây dựng trên blockchain và không thể thay đổi được
Hình dạng của đường cong sẽ xác định các khía cạnh này khi các nhà đầu tư mua hoặc bán token. Có bốn dạng đường cong tuyến tính thường sử dụng như ảnh dưới đây:
Đường cong Sigmoid (phía trên bên trái) – Đường cong bậc hai (phía trên bên phải)
Đường cong hàm mũ âm (phía dưới bên trái) – Đường tuyến tính (không tăng) (phía dưới bên phải)
Sử dụng các dạng IBCO hợp lý
Để thưởng cho các nhà đầu tư sớm
Nếu đội ngũ phát triển muốn thưởng cho các nhà đầu tư sớm, họ có thể sử dụng đường cong tuyến tính Sigmoid hoặc bậc 2, nó đặc biệt tốt cho các dự án mong đợi sẽ viral. Đây có thể là các dự án hướng đến một lượng khán giả lớn như các dự án xoay quanh trò chơi điện tử (GameFi) như Aavegotchi, một nền tảng bán các NFT như ECOMI hoặc nền tảng chia sẻ âm thanh như Audius.
Ở đây, họ sử dụng đường cong tuyến tính Sigmoid để giữ chi phí thấp cho các nhà đầu tư ban đầu, đồng thời tăng đáng kể chi phí khi tiếp cận được nhiều người dùng chính thống hơn. Điều này có thể nhận thấy qua sự tăng giá mạnh mẽ tại điểm uốn của đường cong sigmoid. Ngoài ra họ có thể sử dụng đường cong liên kết bậc 2 để cung cấp mức tăng ổn định hơn cho các nhà đầu tư ban đầu so với những người đến sau.
Để khuyến khích đầu tư sớm nhưng không khuyến khích đầu tư sau này
Nếu nhà phát triển đang sử dụng đường cong tuyến tính cho một dự án đòi hỏi thời gian đầu tư dài, chẳng hạn một dự án gây quỹ, thì họ có thể sử dụng đường cong hàm mũ âm hoặc đường nằm ngang. Bằng cách sử dụng đường cong hàm mũ âm, nhà phát triển khuyến khích nhà đầu tư bằng việc cho họ cơ hội mua vào với chi phí thấp và kiếm lợi nhuận từ khoản đầu tư của họ.
Khi dự án thu được nhiều lợi nhuận hơn và đầu tư nhiều hơn, đường cong bắt đầu phẳng dần, cuối cùng chỉ có mức tăng dần dần. Với một đường cong tuyến tính, các chủ đầu tư sẽ có mức tăng chi phí ổn định khi dự án thu hút nhiều nhà đầu tư hơn. Một đường cong tuyến tính cũng có lợi hơn cho các nhà đầu tư sớm, nhưng không có sự tương phản lớn giữa chi phí cho các nhà đầu tư sớm và muộn như đường cong sigmoid và bậc hai.
Để giữ cho chi phí liên tục
Một đường tuyến tính (không tăng) có thể được sử dụng cho các dự án mà các nhà đầu tư không muốn kiếm hoặc mất tiền từ khoản đầu tư đó. Ở đây chi phí vẫn ổn định có nghĩa là không có lỗ hoặc lãi. Loại đường này có thể hoạt động tốt đối với các nhà đầu tư chỉ đơn giản là ủng hộ một dự án mà họ tin tưởng.
Lời kết
Như vậy qua bài viết này, bạn đã có thể hiểu chi tiết hơn về IBCO là gì? Cơ chế hoạt động như nào cũng như ưu nhược điểm của IBCO. IBCO sinh ra để giải quyết những nhược điểm của ICO. Nó có thể mở ra rất nhiều cơ hội phát triển cho các dự án Start-up trong lĩnh vực tiền điện tử. Chúc các bạn thành công.
