Smart Contract là gì?
Smart Contract ( hay còn gọi là Hợp đồng thông minh) được Nick Szabo định nghĩa lần đầu tiên là một công cụ kết hợp giao thức và giao diện người dùng giúp chính thức hóa và bảo mật mạng máy tính. Smart Contract được dùng trong nhiều lĩnh vực liên quan đến các thỏa thuận hợp đồng.
Nick Szabo
Mặc dù đã có những nguyên tắc hoạt động chính nhưng do công nghệ và môi trường khi ấy chưa đủ đáp ứng nên Nick Szabo chưa thể thực hiện hóa Smart Contract. Và khi công nghệ Blockchain ra đời và phát triển mạnh mẽ, nó đã giúp Smart Contract được thực hiện và phổ biến với mọi người.
Smart Contract là các chương trình được chạy trên blockchain. Nó cũng giống như hợp đồng kỹ thuật số bị bắt buộc thực hiện bởi một quy tắc cụ thể nào đó. Các quy tắc này do bộ mã máy tính xác định trước, tất cả các node trong mạng đều phải sao chép và thực thi các quy tắc đó.
Về bản chất, Hợp đồng thông minh chỉ là một đoạn mã chạy trên một hệ thống phân tán (blockchain), cho phép tạo ra các giao thức Permissionless (không cần trao quyền).
Hay hiểu dễ hơn là các bên trong hợp đồng có thể đưa ra các cam kết của mình thông qua blockchain mà không cần biết rõ về danh tính hay là tin tưởng lẫn nhau. Họ có thể đảm bảo rằng nếu các điều kiện trên hợp đồng thông minh không được thoả mãn thì hợp đồng sẽ không được thực thi.
Ngoài ra, việc dùng hợp đồng thông minh sẽ loại bỏ nhu cầu đối với các bên trung gian, giảm thiểu đáng kể chi phí hoạt động.
Điểm khác biệt giữa Smart Contract và Traditional Contract
Mỗi blockchain sẽ có một phương pháp triển khai Smart Contract khác nhau. Ví dụ như trên Cosmos có WASM, Polkadot có ink!,..hay nổi bật nhất trong tất cả vẫn là EVM – Ethereum Virtual Machine, đây là Hợp đồng thông minh được chạy trên máy ảo của Ethereum.
Ưu điểm của Smart Contract
– Smart Contract là một bộ mã có thể lập trình, nó có khả năng tùy chỉnh cao cũng như có thể được thiết kế theo nhiều cách khác nhau nhằm cung cấp thêm nhiều loại dịch vụ cũng như giải pháp.
– Ngoài ra, vì là các chương trình phi trung lập và tự thực hiện (self-executing) nên chúng giúp tăng thêm tính minh bạch và giảm chi phí hoạt động.
Nhược điểm của Smart Contract
– Do Smart Contract dựa trên hệ thống blockchain nên không thể sửa đổi và can thiệp. Nếu muốn thay đổi hay sửa chữa, bạn chỉ có thể viết lại một bản mới.
– Do là sản phẩm từ blockchain mà blockchain chưa được bảo vệ bởi pháp lý, nên nếu có lỗi xảy ra, người dùng phải tự chịu trách nhiệm, không được chính phủ bảo vệ quyền lợi.
– Rủi ro về tính riêng tư: do là dữ liệu công khai nên nếu bạn để lộ một số thông tin nhạy cảm trên hợp đồng chắc chắn sẽ dẫn đến những rắc rối lớn. Điển hình đã có rất nhiều vụ hack xảy ra trong năm 2021, khiến nhiều người bị thiệt hại nặng nề.
Cách hoạt động của Smart Contract
Nói đơn giản, Smart Contract sẽ hoạt động như một chương trình tất định, tức là tất cả các sự việc xảy ra là do những điều tất yếu và do đó là không thể tránh được.
Các Hợp đồng thông minh sẽ thực thi một tác vụ cụ thể trong trường hợp thỏa mãn các điều kiện nhất định. Do đó hệ thống sẽ tuân theo các câu lệnh “Nếu..thì..”
Trên Ethereum, các hợp đồng thông minh chịu trách nhiệm quản lý và thực thi các hoạt động diễn ra trên blockchain khi những địa chỉ ví (address) tương tác với nhau. Bất kì địa chỉ nào không phải hợp đồng thông minh đều được gọi là tài khoản độc lập ( Externally Owned Account – EOA). Chính vì điều đó nên hợp đồng thông minh sẽ do máy tính kiểm soát và EOA do người dùng kiểm soát.
Smart Contract Ethereum gồm 1 mã hợp đồng và 2 khoá công khai:
- Khoá công khai thứ nhất chính là khoá do người tạo hợp đồng cung cấp
- Khoá còn lại là đại diện cho chính hợp đồng đó, vai trò của khoá này như một mã định danh kỹ thuật số duy nhất cho mỗi Hợp đồng thông minh.
Smart Contract sẽ được triển khai thông qua giao dịch blockchain và chúng chỉ kích hoạt khi một EOA hoặc các Smart Contract khác call chúng. Tuy nhiên, kích hoạt đầu tiên luôn đến từ EOA (người dùng).
Ứng dụng của Smart Contract
Hầu hết các ứng dụng được cung cấp bởi hệ thống tập trung đều có thể được thiết kế tương tự và cung cấp bởi các Smart Contract trên blockchain. Chúng sẽ cho phép nhà phát triển có thể thiết kế ra nhiều trường hợp sử dụng khác nhau.
Ví dụ: ví tiền điện tử để lưu trữ coin và token của bạn, các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), NFT,..
Lời kết
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm, ưu nhược điểm của Smart Contract cũng như cách thức hoạt động và ứng dụng của hợp đồng thông minh trong Crypto.
