Trong thị trường crypto, đôi khi chúng ta chứng kiến một vài nhà đầu tư khoe lợi nhuận khủng từ các giao dịch chênh lệch giá. Tuy nhiên việc giao dịch chênh lệch giá (arbitrage) khó hơn vẻ bề ngoài. Đây là những nhà đầu tư giỏi nắm bắt cơ hội và biết cách tận dụng triệt để.
Để tránh bị FOMO. Hãy cùng làm sáng tỏ arbitrage là gì và nó hoạt động như thế nào trong bài viết này.
Arbitrage là gì?
Arbitrage là giao dịch chênh lệch giá, tức là việc mua và bán cùng một loại tài sản trên các thị trường khác nhau để thu lợi nhuận bằng cách tận dụng sự chênh lệch giá cả của chính tài sản đó. Điều này có thể xảy ra trên bất kỳ thị trường tài chính nào như crypto, cổ phiếu, hàng hóa, tiền tệ fiat…
Áp dụng định nghĩa này vào thị trường crypto, có thể hiểu crypto arbitrage chỉ việc giao dịch chênh lệch giá với tài sản là crypto, là chiến lược mua và bán crypto giữa các thị trường khác nhau và lợi nhuận được tạo ra từ việc tài sản đó có mức giá khác nhau trên các sàn giao dịch khác nhau.
Lấy ví dụ dễ hiểu là khi một chủ cửa hàng tiện lợi mua bánh mì rẻ hơn ở một cửa hàng gần đó và sau đó bán chúng trong cửa hàng của mình với giá cao hơn. Chủ cửa hàng thực chất là đã thực hiện giao dịch chênh lệch giá bánh mì trên hai thị trường khác nhau (cửa hàng của anh ta và cửa hàng gần đó).
Lợi nhuận từ chênh lệch giá cũng phụ thuộc vào khối lượng mua bán. Có thể không đáng kể ở quy mô nhỏ, nhưng lợi nhuận tiềm năng của giao dịch chênh lệch giá rất cao nếu xét trên quy mô lớn. Do đó, chênh lệch giá là hình thức giao dịch có rủi ro thấp nhưng thu được lợi nhuận cao cho các nhà đầu tư có khả năng phát hiện và thực hiện.
Giao dịch chênh lệch giá là kết quả của việc phân mảnh thanh khoản và dữ liệu. Hiện tại, việc giải quyết chênh lệch giá vẫn là một thách thức lớn đối với các nhà tạo lập thị trường. Nói cách khác, lợi nhuận từ chênh lệch giá ngày càng lớn, nhất là khi có sự ra đời của tài chính phi tập trung (DeFi).
Cách hoạt động của Arbitrage trong crypto
Đối với các trader, mục tiêu của giao dịch chênh lệch giá đơn giản là kiếm lợi nhuận từ việc mua một tài sản ở một mức giá nào đó và sau đó bán nó với giá cao hơn. Đây là một ví dụ đơn giản về cách hoạt động của kinh doanh chênh lệch giá có lợi nhuận:
- Giả sử một trader A nhận ra giá Bitcoin có sự khác biệt ở 2 thị trường (sàn giao dịch crypto).
- Trader A mua 1 Bitcoin với giá 20,000 USD trên sàn X.
- Sau đó chuyển 1 Bitcoin của mình sang thị trường khác (sàn Y), giá Bitcoin tại sàn Y lúc đó là 21,000 USD.
- Nhờ chênh lệch giá 1,000 USD, anh ta kiếm được 1,000 USD lợi nhuận từ việc bán 1 BTC với giá 21,000 USD.
- Nếu tính cả phí giao dịch lợi nhuận sẽ ít hơn 1,000 USD.
Trên thực tế, các trader thường tận dụng việc thanh khoản phân mảnh trên các sàn DEX ở các blockchain khác nhau để giao dịch chênh lệch giá, việc này có thể yêu cầu nhiều giao dịch hoán đổi tài sản phức tạp hơn. Nếu trader có tính toán sai, giao dịch chênh lệch có thể có kết quả lỗ.
Ngoài việc là công cụ cho để tạo lợi nhuận cho trader, giao dịch chên lệch giá cũng đóng vai trò tăng nguồn thanh khoản cho thị trường, là cầu nối giữ mức giá tài sản ổn định trên các thị trường khác nhau.
Phân loại Arbitrage trong crypto
Exchange arbitrage
Giao dịch chênh lệch giá trên các sàn giao dịch crypto (CEX) là cách cơ bản nhất để tiếp cận phương pháp giao dịch này. Trader chỉ cần mua tài sản trên một sàn giao dịch, sau đó bán đi ở một sàn giao dịch khác, giá chênh càng cao, lợi nhuận sẽ càng cao.
Với sự ra đời của DeFi, trader có thêm sự lựa chọn bằng cách giao dịch chênh lệch giá qua các DEX. Arbitrage qua DEX giúp trader không phải chịu rủi ro quản lí của sàn tập trung, đem lại nhiều cơ hội arbitrage hơn do thanh khoản phân mảnh.
Với DeFi, trader có thể sử dụng thêm nhiều công cụ bổ trợ để arbitrage như bridge, flash-loan, mem-pool transaction… Để tối ưu các công cụ này, trader cần có nhiều kinh nghiệm và phải xử lí rất nhiều thao tác.
Tuy nhiên, arbitrage qua các DEX cũng có bất lợi. Tốc độ giao dịch trên các sàn DEX phụ thuộc vào tốc độ blockchain, với trường hợp Ethereum, blocktime là khoảng 15 giây, khoảng thời gian tiến hành giao dịch có thể ảnh hưởng tới giá cả và lợi nhuận. Ngoài ra, cơ chế MEV có thể khiến trader bị front-run, với các sàn DEX có thanh khoản thấp, trượt giá có thể khiến trader chịu lỗ.
Spatial arbitrage
Các sàn giao dịch thường được đặt ở các quốc gia khác nhau, người dùng chỉ có quyền truy cập hạn chế vào một số sàn giao dịch tuỳ theo quốc tịch. Ví dụ như sàn giao dịch Coinbase quy định cấp quyền truy cập cho người dùng theo quy định luật pháp của Hoa Kỳ. Vì vậy, spatial arbitrage tồn tại để bù khoảng trống giữa các vùng khác nhau.
Sam Bankman-Fried (SBF), tỉ phú crypto được biết tới với vai trò là nhà sáng lập của FTX, là một trong những ví dụ nổi bật của spatial arbitrage. Trước đây, Sam đã nhận ra sự chênh lệch giữa giá Bitcoin tại các sàn giao dịch Hàn Quốc và Hoa Kỳ, còn được gọi là Kimchi Premium. Không chỉ Hàn Quốc, Nhật Bản cũng là thị trường Sam nhận ra có sự chênh lệch giá, với mức chênh lệch 10% Sam đã thu được vào triệu USD lợi nhuận giao dịch chênh lệch giá.
Spatial arbitrage tồn tại do quan điểm khác nhau về crypto của mỗi quốc gia. Các sàn giao dịch tiền điện tử được bản địa hóa, các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) có thể giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên, các DEX cũng tạo ra nhiều cơ hội giao dịch chênh lệch giá cho các crypto trader.
Funding rate arbitrage
Funding rate thu hẹp khoảng cách giữa giá hợp đồng vĩnh cửu (perpetual) và giá trị thực tế của tài sản. Perpetual trader phải trả phí lẫn nhau khi giao dịch, tuỳ thuộc vào vị thế họ đang mở là long hay short.
Hiểu đơn giản, nếu tỉ lệ funding rate là dương, nghĩa là phe trader mở vị thế long sẽ trả phí cho phe short và ngược lại. Trader có thể mở đồng thời 2 vị thế ngược nhau với cùng khối lượng để nhận funding fee.
Ví dụ, trader có thể mở vị thế short 10,000 USD và mua 10,000 USD giá trị tài sản spot ở sàn giao dịch. Như vậy, trader đó không chịu rủi ro biến động giá, và được nhận lợi nhuận từ funding fee nếu funding rate dương.
Lợi nhuận từ funding rate arbitrage phụ thuộc và tỉ lệ funding fee và khối lượng vị thế.
Rủi ro của arbitrage
Phí giao dịch
Trong quá trình giao dịch chênh lệch giá, trader sẽ phải chịu khá nhiều loại phí khác nhau, như là phí giao dịch, phí nạp rút, phí gas… Con số này tích luỹ theo thời gian có thể vượt qua số tiền lợi nhuận kiếm được.
Trader có thể giải quyết vấn đề này bằng cách chọn các nền tảng, các sàn giao dịch có trading fee thấp, hoặc tối ưu các giao dịch với khối lượng lớn cũng có thể giảm phí giao dịch.
Sai lệch thời gian
Trader cần phải cực kì cẩn trọng trong việc căn thời gian giao dịch chênh lệch giá bởi việc mua và bán xảy ra đồng thời trong một khoảng thời gian ngắn. Thị trường với cả nhà đầu tư nhỏ lẻ và nhà đầu tư tổ chức tham gia giao dịch chênh lệch giá có thể làm giá cả có độ trượt giá cao.
Rủi ro về bot
Trader muốn kiếm lợi cao với giao dịch chênh lệch giá cần phải giao dịch với tần suất cao và thời gian cực kì chính xác, đó là lí do các nhà đầu tư chuyên nghiệp thường sử dụng bot để giao dịch. Tuy nhiên, các bot giao dịch cũng có thể gặp lỗi và hoạt động không như ý, dẫn tới mất khoản tiền đầu tư, việc lập trình trading bot cũng là khá phức tạp.
Những trader không sử dụng bot sẽ gặp nhiều khó khăn hơn nhiều so với những trader có sự hỗ trợ của arbitrage bot. Tuy nhiên, để code được arbitrage bot yêu cần trader có kiến thức nhất định về ngôn ngữ lập trình.
Bảo mật
Do việc giao dịch chênh lệch giá cần sử dụng nhiều vốn và chia ra nhiều nền tảng, thị trường khác nhau, sẽ không thể tránh rủi ro chia nhỏ tài sản. Ngoài ra, hack và rug-pull cũng là những rủi ro thường thấy trong thị trường crypto. Vì vậy, nên sử dụng các sàn giao dịch lớn có danh tiếng và các sàn DEX uy tín để giao dịch chênh lệch giá.
Câu hỏi thường gặp về crypto arbitrage
Arbitrage có tốt cho thị trường crypto?
Hoạt động arbitrage của các trader làm thị trường hoạt động hoạt quả hơn, giá tài sản được giữ ổn định ở các thị trường khác nhau. Các arbitrage trader cũng là một thành phần không thể thiếu của thị trường.
Có nên sử dụng arbitrage bot?
Với những giao dịch arbitrage cần sự chính xác tới hàng mili giây và xử lí giao dịch liên tục, việc sử dụng bot để arbitrage sẽ mang lại nhiều lợi thế hơi cho trader. Tuy nhiên, bot cũng không phải là chắc chắn sẽ đem lại lợi nhuận, người dùng cần có kiến thức lập trình và có thể cân nhắc giữa việc tự code và mua bot.
Giao dịch chêch lệnh giá có thể đem lại lợi nhuận như thế nào?
Arbitrage có thể coi là hình thức giao dịch rủi ro thấp, lợi nhuận trên mỗi giao dịch chênh lệch giá thường nhỏ do độ chênh giá thường ở mức thấp. Một giao dịch có chênh lệch khoảng 10% là rất hiếm, chủ yếu ở mức vài phần trăm, trừ những trường hợp đặc biệt. Tuy nhiên, mỗi giao dịch có thể thực hiện nhanh chóng, trader có thể thực hiện nhiều giao dịch mỗi ngày, dẫn đến lợi nhuận tích luỹ đáng kể.
Tổng kết
Giao dịch chênh lệch giá trong thị trường crypto được biết tới là một trong những cách kiếm lợi nhuận khủng, tuy nhiên khá khó để thực hiện thủ công và yêu cầu trader có nhiều kiến thức do vậy không dành cho phần đông người dùng. Hiện tại các cơ hội arbitrage càng ngày càng bị cạnh tranh gay gắt do các loại bot ngày càng tiên tiến.
