Vậy Bitcoin halving là gì? Chu kỳ halving của Bitcoin diễn ra như thế nào? Sự kiện này tác động thế nào đến giá BTC, thợ đào và nhà đầu tư?
Bitcoin halving là gì?
Bitcoin halving là sự kiện giảm một nửa (halving) phần thưởng khối (block reward) cho các thợ đào Bitcoin, diễn ra khoảng 4 năm một lần. Mục tiêu của việc cắt giảm phần thưởng khối là để kiểm soát lượng Bitcoin mới được tạo ra, giúp tăng độ khó khai thác, giới hạn nguồn cung tối đa của Bitcoin và chống lạm phát.
Bitcoin halving hoạt động như thế nào?
Cơ chế Bitcoin halving sẽ hoạt động như sau:
- Khi mỗi khối (block) Bitcoin được khai thác, thợ đào (miner) sẽ nhận phần thưởng là một lượng BTC nhất định, đây được gọi là phần thưởng khối. Ban đầu, phần thưởng này là 50 BTC cho mỗi khối.
- Cứ mỗi 210,000 khối được khai thác (khoảng 4 năm), phần thưởng khối Bitcoin sẽ bị giảm đi một nửa.
- Điều này sẽ tiếp tục diễn ra cho đến khi số lượng Bitcoin tạo ra trên mỗi khối đạt đến giới hạn của nó (gần như bằng 0). Sau đó sẽ không còn đồng Bitcoin mới nào được tạo ra nữa.
Việc cắt giảm phần thưởng khối khiến Bitcoin trở nên khan hiếm hơn vì ngày càng có nhiều thợ đào tham gia mạng lưới, trong khi tổng cung Bitcoin chỉ giới hạn ở mức 21,000,000 BTC.
Cơ chế Bitcoin halving đã được lập trình sẵn bằng mã hoá (code) trên giao thức Bitcoin kể từ khi khởi chạy block đầu tiên (genesis block), bao gồm các hàm để xác định:
- Thời điểm halving sẽ xảy ra (mỗi khi 210,000 block được khai thác).
- Thời điểm dừng halving (quy định số lần halving tối đa là 64).
- Phần thưởng khối ban đầu (50 đồng BTC cho mỗi block).
Chu kỳ halving của Bitcoin
Theo lập trình, giao thức quy định số lần halving tối đa là 64, nhằm đảm bảo Bitcoin sẽ không thể tạo ra nhiều hơn 21 triệu BTC. Tuy nhiên, theo ước tính thực tế, tổng số lần halving chỉ có thể đạt mức 32. Nói cách khác, phần thưởng khối sẽ giảm dần và gần như không còn sau khoảng 32 lần halving.
Chu kỳ halving của Bitcoin là khoảng 4 năm một lần. Như vậy, thời gian Bitcoin halving dự kiến diễn ra theo lịch như sau:
Tầm quan trọng của Bitcoin halving
Bitcoin halving diễn ra nhằm điều chỉnh mức lạm phát của Bitcoin thông qua việc giảm phần thưởng khối cho thợ đào. Sau khi hết phần thưởng khối, họ vẫn có thể kiếm được phần thưởng là phí giao dịch khi thực hiện nhiệm vụ đảm bảo bảo mật cho mạng lưới Bitcoin.
Giảm lạm phát mạng lưới Bitcoin
Bitcoin có nguồn cung cố định, vì vậy nó có mức lạm phát được xác định trước và cũng không ai có thể in thêm BTC. Mức lạm phát mỗi năm ban đầu của Bitcoin là 12.5%.
Sau mỗi lần halving, Bitcoin sẽ giảm một nửa phần thưởng khối. Điều này dẫn đến lượng cung trên thị trường giảm xuống, và mức lạm phát mỗi năm của Bitcoin cũng sẽ giảm dần về 0 sau 32 lần halving.
Khi mức lạm phát Bitcoin ngày càng giảm và thấp hơn mức lạm phát của USD, Bitcoin sẽ dần trở thành nơi lưu trữ giá trị thay cho các loại tiền pháp định (fiat) hiện hành.
So với Bitcoin, tiền fiat không có nguồn cung giới hạn và có thể dễ dàng được in thêm bởi các Ngân hàng Trung ương, điều này làm tăng lạm phát và giảm giá trị của đồng tiền fiat. Hình ảnh dưới đây thể hiện rõ sự gia tăng trong tỷ lệ lạm phát của đồng USD, khiến nó ngày càng bị mất giá và giảm sức mua.
Tăng bảo mật mạng lưới Bitcoin
Xác thực giao dịch, bảo mật và duy trì mạng lưới Bitcoin là nhiệm vụ của thợ đào. Đây cũng chính là nhân tố chịu ảnh hưởng nhiều nhất khi halving xảy ra, vì giảm một nửa phần thưởng khối cũng đồng nghĩa với việc giảm một nửa mức lợi nhuận của họ.
Tuy nhiên, việc này sẽ giúp thanh lọc thị trường khai thác (mining) khi các thợ đào không đủ tiềm lực và tầm nhìn sẽ tự rời khỏi cuộc chơi, thay vào đó là thế hệ thợ đào mới với tầm nhìn dài hạn hơn vào Bitcoin.
Khi đó, lợi nhuận mà thợ đào nhận được từ việc xác thực giao dịch và đảm bảo bảo mật mạng lưới sẽ hoàn toàn dựa trên phí giao dịch của mạng. Điều này đồng thời giúp tích luỹ lợi ích cho cả 3 bên:
- Thợ đào cố gắng làm tốt nhiệm vụ của mình để cung cấp mạng lưới giao dịch nhanh, bảo mật cao nhằm thu hút thêm người dùng.
- Người dùng sử dụng mạng lưới Bitcoin và trả phí cho thợ đào.
- Bitcoin được sử dụng phổ biến, chấp nhận rộng rãi và tiến gần hơn đến “mass adoption”.
Tác động của Bitcoin halving
Giá BTC
Dựa trên quy luật cung cầu cơ bản, ai cũng có thể có thể dự đoán được sự kiện Bitcoin halving sẽ tác động tích cực đến giá BTC. Bởi sau mỗi lần halving, nguồn cung BTC sẽ giảm, dẫn đến cung nhiều hơn cầu (trong trường hợp cầu không thay đổi) và giá BTC sẽ tăng.
Dữ liệu giá BTC trong quá khứ cũng cho thấy giá BTC đã tăng đáng kể sau mỗi đợt Bitcoin Halving:
- Bitcoin halving lần 1 (tháng 11/2012): Bitcoin bắt đầu tăng trưởng mạnh (bull market), kéo dài từ trước và sau sự kiện halving một năm. Với mức tăng trưởng 50,162%, BTC đã tăng từ 2.29 USD (tháng 11/2011) lên 1,114 USD vào đầu tháng 12/2013. Ngay sau đó, Bitcoin đi vào downtrend và giảm còn khoảng 560 USD.
- Bitcoin halving lần 2 (tháng 7/2016): Giá Bitcoin đi vào bull market trước sự kiện halving chín tháng và kéo dài cho đến sau halving một năm. Kết thúc bull market, giá Bitcoin tăng mạnh 9,000%, từ mức 213 USD (tháng 8/2015) lên đến 19,500 USD (tháng 12/2017). Sau đó, Bitcoin tiếp tục đi vào chu kỳ downtrend khiến giá trị giảm đi 80% từ đỉnh.
- Bitcoin halving lần 3 (tháng 5/2020): Giá Bitcoin tiếp tục tăng mạnh từ 8,700 USD (11/2020) lên 56,600 USD (11/2021). Nửa năm trước sự kiện halving lần 3, giá Bitcoin là 7,300 USD (11/2019).
Có thể thấy rằng giá BTC dường như luôn phản ứng tích cực với các sự kiện Bitcoin halving. Tuy nhiên, không ai có thể chắc chắn rằng điều này sẽ luôn xảy ra ở những lần halving tiếp theo.
Giá Altcoin
Không chỉ riêng BTC, sự kiện Bitcoin halving còn tác động lên giá của altcoin (các đồng tiền điện tử khác không phải Bitcoin).
Thông thường, giá altcoin sẽ phản ứng cùng chiều hướng với biến động giá Bitcoin sau Bitcoin halving. Khi giá Bitcoin tăng mạnh, nhiều người trở nên thận trọng hơn khi tham gia đầu tư Bitcoin vì sợ “đu đỉnh”. Do đó, họ sẽ tìm kiếm cơ hội đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình bằng cách chuyển sang altcoin. Điều này dẫn đến sự tăng giá đáng kể của altcoin.
ETH là đồng coin có vốn hoá lớn thứ hai của thị trường crypto, sau BTC. Do đó, ETH thường bắt đầu xu hướng tăng ngay sau khi Bitcoin tăng giá.
Tuy nhiên, altcoin thường pullback* trong thời gian ngắn tại thời điểm Bitcoin tăng giá. Sau khi giá Bitcoin tăng ổn định, các nhà đầu tư mới chuyển sang altcoin và mùa altcoin (hay altcoin season) mới bắt đầu.
*Pullback là thuật ngữ chỉ việc giá đi ngược lại với xu hướng chính trong một khoảng thời gian ngắn hạn.
Bitcoin halving tốt hay xấu?
Bitcoin halving không hoàn toàn tốt hay xấu, mà nó sẽ phụ thuộc vào đối tượng (thợ đào hay nhà đầu tư) và nhiều yếu tố khác để xem xét.
Đối với thợ đào
Thợ đào Bitcoin phải bỏ ra một số tiền lớn để đầu tư vào dàn máy chuyên dụng và điện năng để chạy máy đào, chi phí này được bù đắp bằng phần thưởng khối. Điều gì sẽ xảy ra đối với thợ đào khi Bitcoin Halving xảy ra?
Xét các yếu tố sau đây:
- Giá BTC: Sau sự kiện Bitcoin halving, giá BTC tăng giúp cho lợi nhuận thợ đào nhận được trên mỗi đơn vị BTC cũng tăng lên.
- Phần thưởng khối: Bitcoin halving cắt giảm một nửa phần thưởng khối, đồng nghĩa với việc lợi nhuận thợ đào nhận được cũng sẽ giảm đi một nửa. Trong trường hợp giá BTC không tăng đủ để bù đắp sự mất mát về phần thưởng và chi phí đào, thợ đào có thể sẽ phải chịu lỗ.
Đối với nhà đầu tư
Về bản chất, việc giá BTC tăng sau sự kiện Bitcoin halving là tốt các nhà đầu tư nắm giữ Bitcoin từ trước đó. Tuy nhiên, đối với các nhà đầu tư vào sau và bị FOMO* vì sự tăng giá thì dễ gặp phải tình trạng “đu đỉnh”, họ mua BTC ở giá cao và giá giảm ngay sau đó, dẫn đến việc bị lỗ.
*FOMO (Fear Of Missing Out) hay hội chứng sợ bỏ lỡ, thể hiện nỗi sợ bỏ lỡ lợi nhuận có thể kiếm được nếu không mua một đồng tiền điện tử nào đó càng sớm càng tốt, bất kể giá hiện tại của nó là bao nhiêu.
Dò đỉnh tìm đáy với Bitcoin halving
Tính đến nay, Bitcoin đã trải qua 3 đợt halving khác nhau. Tuy nhiên, điểm tương đồng giữa 3 đợt là:
- Trước halving khoảng 1 đến 1.5 năm, giá BTC sẽ về vùng đáy của chu kỳ đó.
- Sau halving khoảng 1 đến 1.5 năm, giá BTC sẽ đạt đỉnh của chu kỳ đó.
Bitcoin halving lần 1:
- 28/11/2011: Giá BTC là 2.54 USD (Giá đáy chu kỳ).
- 28/11/2012: Giá BTC là 12 USD (Bitcoin halving).
- 28/11/2013: Giá BTC là 1,007 USD (Sau halving 1 năm).
- 30/11/2013: Giá BTC là 1,128 USD (Giá đỉnh chu kỳ).
Bitcoin halving lần 2:
- 25/8/2015: Giá BTC là 210 USD (Giá đáy chu kỳ).
- 7/9/2015: Giá BTC là 269 USD (Trước halving 1 năm).
- 7/9/2016: Giá BTC là 610 USD (Bitcoin halving).
- 7/9/2017: Giá BTC là 2,506 USD (Sau halving 1 năm).
- 17/12/2017: Giá BTC là 19,200 USD (Giá đỉnh chu kỳ).
Bitcoin halving lần 3:
- 5/11/2019: Giá BTC là 7,325 USD (Trước halving 1 năm).
- 11/3/2020: Giá BTC là 4,900 USD (Giá đáy chu kỳ).
- 5/11/2020: Giá BTC là 8,600 USD (Bitcoin halving).
- 5/11/2021: Giá BTC là 61,000 USD (Sau halving 1 năm).
- 8/11/2021: Giá BTC là 67,000 USD (Giá đỉnh chu kỳ).
Nhiều nhà đầu tư đã kỳ vọng Bitcoin halving lần 4 sẽ là cơ hội để họ có thể kiếm lợi nhuận. Cụ thể, Bitcoin dự kiến sẽ halving lần 4 vào ngày 28/3/2024.
