“Cứ ngỡ crypto là tiền ảo, ai ngờ nhờ airdrop mới có tiền ăn.”
Những đồng tiền đầu tiên
Lần đầu tiên biết đến crypto, Quang chỉ mới là cậu sinh viên sinh năm 2002 mê chơi game và dạy tiếng Anh vào thời gian rảnh để kiếm tiền tiêu vặt. “Lúc đó trên tivi, báo đài hay gọi crypto là tiền ảo, nhưng mình có quan tâm gì đâu,” Quang nói. Nhưng vào tháng 2/2021, em họ của Quang hỏi cậu có muốn kiếm tiền bằng cách làm testnet không.
“Mãi sau này mình mới biết công việc này gọi là testnet, chứ lúc đó chỉ biết là vào một trang web, thực hiện một vài thao tác theo video hướng dẫn và nhận 20K đồng/acc. Mình còn ngây ngô đến mức nhập đúng từng con số trong dãy số làm mẫu,” Quang kể.
Mỗi acc nhanh làm mất 5 phút, lâu thì khoảng 10 – 15 phút. Làm mỗi ngày 2 – 3 tiếng kiếm được 400K đồng. “Mình nghĩ nếu làm liên tục mỗi tháng sẽ kiếm được 15 triệu, một khoản tiền khổng lồ đối với một đứa sinh viên,” Quang nói.
Rất tiếc sự kiện chỉ kéo dài vỏn vẹn vài ngày, nhưng những đồng tiền đầu tiên kiếm được này đã dẫn Quang vào thị trường crypto và đi những bước đi đầu tiên: học cách cài đặt ví Metamask, kết nối ví, chuyển và nhận token.
“Có tiền ăn” nhờ airdrop
Em họ tiếp tục rủ Quang chơi Coinlist. Quang vận động hết bạn bè, người thân trong gia đình và KYC (Know Your Customer – xác thực danh tính) được 10 acc nhưng không trúng suất mua IDO nào. Trong lúc đó, Quang vẫn làm testnet cho Xpool – một dự án trên BSC. Lọ mọ “cày” cả trăm acc trong vài ngày nhưng số token nhận được chẳng bõ công. Quang bắt đầu thấy chán.
Tháng 4/2021, hệ Fantom xuất hiện. Em họ lại rủ rê Quang chơi thử hệ mới này, biết đâu nhận được Airdrop. Thời điểm nà y anh chàng bắt đầu tìm hiểu cơ chế hoạt động của một protocol, biết về AMM và khái niệm cung cấp thanh khoản.
Quang và em họ chia vốn ra nhiều acc để cung cấp thanh khoản cho các protocol như SpiritSwap, Waka, Liquid Driver,… Nỗ lực này đã giúp hai anh em được airdrop từ $3K – 5K/dự án. Vì đang “làm thuê” cho em họ, nên Quang nhận 10% phần thưởng, khoảng $300 – 500.
X10 tài khoản nhờ… đãng trí
Có số vốn riêng, Quang bắt đầu tự vào Discord và Telegram các dự án để tìm hiểu. “Cách này đơn giản, không cần nhiều kiến thức,” Quang nói. Anh chàng cầm tiền chơi những con như Shitcoin, Memecoin. Kết quả tất cả đều về 0. “Mình lơ mơ không hiểu chúng là gì, chủ yếu mua vì nghe shill. Kết cục bay hết gần một nửa vốn,” Quang kể.
Tháng 5/2021, thị trường downtrend, giá coin đồng loạt tụt, không còn nhiều cơ hội cho một người mới như Quang. Lúc đó, anh chàng quyết định vét hết số tiền còn lại để mua FTM ở giá $0.3. “Mình vẫn chưa biết thế nào là mua được giá tốt. Nhưng mình tham khảo ý kiến thì nghe FTM bị định giá thấp hơn giá trị thật sự. Mình mua FTM nhưng vứt đó rồi quên luôn,” Quang kể.
Mấy tháng sau, FTM tăng giá, tài khoản Quang x10 lần. Quang cũng sử dụng nền tảng của Grim Finance nhưng sau đó bỏ không theo dõi dự án, gần đây kiểm tra ví thì phát hiện được airdrop $1K5.
Từ đó, Quang tìm hiểu sâu hơn về thị trường bằng cách hoạt động tích cực trên Discord của các dự án, giúp đỡ cộng đồng, tiếp cận với người sáng lập dự án, cũng như tham gia sự kiện, mini game, đóng góp ý tưởng,…
Nhờ sự năng nổ này, cậu được đề xuất trở thành người điều phối của Snowshoe – một meme coin. “Nhưng hoá ra con này scam, được một thời gian thì chủ dự án bỏ chạy, may là mình không đầu tư vào đây quá nhiều,” Quang nói.
Nhưng trải nghiệm này giúp anh chàng 19 tuổi biết cách làm việc hiệu quả với người khác và hỗ trợ thành viên cộng đồng trong mảng crypto. “Mình đã ghi kinh nghiệm này khi nộp đơn vào Coin98,” Quang chia sẻ.
Vào Coin98 – con đường không bằng phẳng
Là dân học công nghệ không có kiến thức về tài chính, Quang gặp không ít khó khăn trong việc tìm hiểu mô hình hoạt động của các dự án. Vì thế, cậu học cách phân tích và đánh giá dự án thông qua các bài viết trên Coin98 Insights và học lớp Crypto 101 của anh Lê Thanh – người sáng lập Coin98. “Mình rất hâm mộ kiến thức của các researcher, không biết khi nào mình mới được như họ. Đặc biệt cách chia sẻ của anh Thanh cho thấy anh là người thông minh và có tầm nhìn xa,” Quang nói.
Thế là anh chàng lúc đó mới học năm Nhất đại học quyết định ứng tuyển vào Coin98 Insights ở vị trí thực tập sinh researcher tiếng Anh. Nhưng đây không phải một thử thách dễ dàng. Quang có ba ngày để hoàn thành bài kiểm tra phân tích các nhánh của hệ sinh thái Solana. “Đề bài đã khó, mà lúc đó không may mình lại có việc gia đình nên không thể tiếp cận máy tính để làm bài,” Quang kể.
Quang viết mail trình bày hoàn cảnh và xin gia hạn thêm thời gian nhưng 2.5 ngày trôi qua mà anh chàng vẫn không nhận được thư phản hồi. Đêm cuối cùng trước hạn nộp bài, Quang nhận ra rằng cơ hội cuối cùng của mình là làm bài trên điện thoại. “Bài test yêu cầu phải đọc thông tin từ rất nhiều nguồn, chưa kể còn phải thêm hình ảnh minh hoạ. Mình phải kéo qua kéo lại các tab liên tục, tốn thời gian và khổ vô cùng,” Quang nói. Anh chàng nhấn nút “gửi” bài lúc 3 giờ sáng, tin rằng bài của mình “rất dở hơi, nhưng ít nhất mình cũng đã cố”.
Một tuần sau, Quang nhận mail trúng tuyển. Và sau hơn 4 tháng thực tập, tháng 12/2021 anh chàng chính thức trở thành builder trẻ nhất của Coin98 khi vừa tròn 19 tuổi. “Thị trường crypto thu hút người trẻ nhờ sự biến động lớn và tốc độ nhanh của nó. Crypto mang lại lợi nhuận cao nhưng đi kèm đó rủi ro cũng lớn không kém, và người trẻ thì giỏi chịu đựng cảm giác mất đi tất cả hơn, vì họ vẫn có thời gian để làm lại từ đầu.”
“Ngoài ra, một ngành non trẻ như crypto đòi hỏi bạn phải thật sự đam mê và nỗ lực theo đuổi, học hỏi kiến thức mới. Và tính năng động này dễ thấy ở người trẻ hơn, vì những người trên 30 tuổi thường ưa thích sự quen thuộc và ổn định,” Quang chia sẻ.
Đi từ con số 0
Lúc mới vào Coin98, Quang chỉ biết chút ít về hệ Fantom, anh chàng còn chưa biết gì về Ethereum và BSC. Quang đã dành phần lớn thời gian đầu chỉ để tìm hiểu kiến thức, và đây là bài học anh chàng muốn chia sẻ cho những người mới tham gia thị trường:
- Hiểu sâu: Chọn một hệ sinh thái mình tâm đắc nhất và tìm hiểu kỹ. Xem trong hệ sinh thái có những dự án nào đang được hưởng lợi để tìm cơ hội đầu tư.
- Hiểu rộng: Xem thị trường đang ở giai đoạn nào, tìm hiểu những hệ sinh thái lớn và những dự án nền tảng khác để nhìn được bức tranh toàn cảnh và so sánh. Ví dụ vì sao Ethereum, Uniswap,… thành công, chúng đã trải qua những giai đoạn nào và đang gặp vấn đề gì?
“Sau khi tích lũy được một ít kiến thức, mình thử quan sát và dự đoán xem kiến thức của mình có đúng không,” Quang nói. Lúc đó trend GameFi đang nổi lên với những con nổi bật như Axies, Alice,… “Nhiều bên khác gọi đây là mô hình đa cấp ponzi vì dự án để phần thưởng rất cao, nhưng mình nhận định đây là một mảng tiềm năng và quyết định đầu tư.”
Lúc đó, có một dự án game tương tự đang rục rịch ra mắt là Binamars. Quang canh mua BMARS ở giá $0.15 – 0.17 nhưng phân tích kinh tế không ổn nên bị thủng đáy. “Ngoài ra, dự án này lại ra token trước khi ra game nên mình nghĩ người ta sẽ xả token sớm để thoát hàng. Vì vậy, mình đã chốt lỗ ở $0.13,” Quang nói.
Nhưng bán xong thì giá bay vút lên $0.4 như để chứng minh nhận định rằng: Quang dự đoán đúng nhưng vẫn chưa đủ kiến thức và niềm tin.
Quả đắng, quả ngọt và những bài học
Tiếp đến, Quang để mắt đến hệ Celo vì thấy đây là một trong những dự án đầu tiên ra mắt gói incentive trị giá 100 triệu đô. “Mình nghĩ khi cầm trong tay một số tiền lớn như vậy, họ sẽ có nhiều kế hoạch phát triển dự án. Nên mình tin $4 là điểm đẹp để mua vào và mình đã mua nhiều CELO,” Quang nói.
Đúng như dự đoán, CELO tăng lên gần $7 – $8, nhưng lúc đó Quang lại không chốt vì kỳ vọng giá sẽ tăng nữa, kết cục CELO về lại $4 – một sai lầm nữa của Quang.
Cũng suy nghĩ tương tự, nhìn thấy Algorand có gói incentive hơn 1 tỉ đô, sau đó lại bơm thêm 500 triệu đô, Quang đặt cược là dự án phải làm gì cho hệ sinh thái của mình nên đã mua token ở $2 nhưng giá cứ đi ngang mãi, sau đó tụt xuống $1.7 – $1.8.
“Mỗi quyết định đầu tư là một cú đặt cược dựa trên niềm tin, nhưng niềm tin lại dựa trên phỏng đoán, nên dù chắc đến đâu mình cũng có thể sai. Tìm hiểu kỹ dự án chỉ giúp giảm tỉ lệ sai xuống chứ không bao giờ giúp bạn thắng 100%,” Quang chia sẻ.
Sau những bài học này, anh chàng skin in the game hệ Celo kĩ hơn và quyết định chơi con Mobius. Quang mua ở giá $0.18, sau khi MOBI vừa x2. Chỉ vài tiếng sau, giá của MOBI tăng lên $0.6 nhưng nhận thấy đây là sự tăng trưởng không bền vững nên anh chàng đã chốt ở giá $0.5. Sau đó, giá MOBI rơi về 0.0x. Kèo này đã giúp Quang tăng đáng kể tài khoản.
“Khi bạn mình hỏi cách để tham gia thị trường, mình đã trả lời thẳng: ‘Tao khổ lắm, mày đừng đi theo.’ Vì thị trường rất rộng, muốn thắng phải tìm hiểu, mà tìm hiểu thì lại tốn rất nhiều thời gian và công sức,” Quang nói.
Anh chàng cảm thấy mình may mắn vì có đồng nghiệp tại Coin98 để tham khảo ý kiến trước khi xuống tay đầu tư. “Nhưng với những người chơi độc lập, crypto là một nơi khắc nghiệt vì bạn phải tự tìm hiểu mà không có ai sửa sai. Bạn phải học trực tiếp bằng tiền. Mình nghĩ thị trường đòi hỏi bạn vừa phải có tiềm lực tài chính, vừa phải kiên trì nỗ lực rất nhiều,” Quang chốt lại.
