Chiếc du thuyền Much Wow là một tuyệt tác làm từ kính và thép, tất cả các cạnh được bo tròn, có năm boong, với một boong là hồ bơi đáy bằng kính. Hai vị thuyền trưởng tương lai đã khoe những bức ảnh về con thuyền trị giá 50 triệu USD này tại các bữa tiệc, nói rằng nó “lớn hơn tất cả du thuyền của các tỷ phú giàu nhất ở Singapore”.
Người mua chiếc siêu du thuyền là Su Zhu và Kyle Davies – sáng lập quỹ đầu cơ tiền điện tử 3AC có trụ sở tại Singapore – không bao giờ có cơ hội khui sâm panh ăn mừng trên thuyền. Vào tháng Bảy, cùng tháng con thuyền chuẩn bị hạ thủy, bộ đôi này đã đệ đơn phá sản và biến mất trước khi thực hiện khoản thanh toán cuối cùng.
Kể từ đó, chiếc du thuyền đã trở thành chủ đề của vô số meme và trò cười trên Twitter – trung tâm “sinh hoạt” của vũ trụ tiền điện tử. Khá nhiều người trong thế giới đó đã vô cùng sửng sốt khi 3AC – có lẽ từng được xem là quỹ đầu tư được đánh giá cao nhất trong lĩnh vực tài chính toàn cầu đang nhen nhóm – sụp đổ trong nỗi ê chề. Sự lụn bại của công ty – kết quả từ cả sự liều lĩnh và có thể là hành vi phạm tội – không chỉ gây ra một cơn truyền nhiễm bán tháo Bitcoin và những đồng tiền khác, mà còn xóa sổ một dải đất rộng của ngành công nghiệp tiền điện tử.
Trong khi đó, chiếc du thuyền vô thừa nhận như biểu tượng về sự tham lam và liều lĩnh của hai người đồng sáng lập 35 tuổi của 3AC. Trong lúc công ty của mình đang kẹt giữa các thủ tục thanh lý hỗn loạn, người ta tin rằng Zhu và Davies đang lẩn trốn. Đối với một ngành liên tục phản kháng trước những cáo buộc rằng tiền điện tử – về cốt lõi – không phải một trò lừa đảo, 3AC dường như đang khẳng định quan điểm của phe chỉ trích.
Su Zhu và Kyle Davies là ai?
Su Zhu và Kyle Davies gặp nhau tại Học viện Phillips ở Andover, Massachusetts – một trường trung học nội trú hàng đầu. Mặc dù nhiều học sinh của ngôi trường này xuất thân từ gia đình giàu có hoặc nổi tiếng, Zhu và Davies lớn lên trong hoàn cảnh tương đối khiêm tốn ở vùng ngoại ô Boston.
“Cha mẹ chúng tôi không giàu,” Davies cho biết trong một cuộc phỏng vấn. “Nói cho đúng thì chúng tôi thuộc tầng lớp trung lưu.”
Cả hai cũng không nổi tiếng trong trường. “Hai bọn họ được biết đến là những người khá kỳ quặc, đặc biệt là Su,” một người bạn cùng lớp nói.
Zhu là một người nhập cư Trung Quốc đến Hoa Kỳ cùng gia đình khi mới 6 tuổi. Anh nổi tiếng với điểm trung bình hoàn hảo và việc tham gia rất nhiều lớp học nâng cao chuẩn bị cho chương trình đại học. Trong cuốn kỷ yếu cuối cấp, anh nhận danh hiệu người “chăm học nhất”.
Zhu đặc biệt xuất sắc trong môn toán, nhưng anh không chỉ là người của những con số – khi tốt nghiệp anh cũng được trao giải thưởng cao nhất của Andover trong môn văn học. “Su là người thông minh nhất trong lớp chúng tôi,” một bạn học của anh cho biết.
Trong khi đó, Davies là ngôi sao của đội chèo thuyền, nhưng các bạn cùng lớp lại nhớ đến anh như một kẻ ngoài lề. Là một người yêu mến văn hoá Nhật Bản, Davies đã nhận được danh hiệu cao nhất khi tốt nghiệp ngành tiếng Nhật. Theo Davies, hồi đó anh và Zhu không thân thiết với nhau lắm.
“Chúng tôi học cấp ba cùng nhau, học đại học cùng nhau, và chúng tôi làm công việc đầu tiên cùng nhau. Nhưng trong một thời gian dài, chúng tôi không phải bạn thân của nhau,” anh nói trên một podcast tiền điện tử vào năm 2021. “Lúc ở trường trung học, tôi không biết rõ về Shu lắm. Tôi biết cậu ấy là một chàng trai thông minh – cậu ấy giống như thủ khoa của lớp chúng tôi – nhưng khi vào đại học, chúng tôi bắt đầu chơi với nhau nhiều hơn.”
Cởi trần và trade
Hai người cùng học đại học ở trường Columbia, tại đây họ đều đăng ký một lớp học nặng về toán và tham gia đội bóng quần. Zhu tốt nghiệp sớm một năm với hạng tối ưu, và chuyển đến Tokyo để kinh doanh các công cụ phái sinh tại Credit Suisse, nơi Davies đang là một thực tập sinh. Hai bàn làm việc của họ nằm cạnh nhau cho đến khi Zhu bị sa thải trong cuộc khủng hoảng tài chính và “hạ cánh” tại một cửa hàng giao dịch tần suất cao ở Singapore có tên Flow Traders.
Chính ở đó, Zhu đã học được nghệ thuật kinh doanh chênh lệch giá. Anh tập trung vào các quỹ hoán đổi danh mục, giao dịch mua bán các quỹ có liên quan để thu về những khoản lợi nhuận nhỏ. Anh xuất sắc trong việc này và trở thành một trong những người kiếm tiền giỏi nhất tại Flow.
Thành công đã làm mới sự tự tin của Zhu. Anh nổi tiếng là người thẳng thừng chỉ trích hiệu suất làm việc của đồng nghiệp và thậm chí sếp của mình. Anh còn nổi bật ở một khía cạnh khác: Văn phòng Flow đầy máy chủ nên vô cùng nóng, và Zhu đến làm việc trong trang phục quần đùi ngắn và áo phông, sau đó cởi áo ngay khi đi qua sảnh tòa nhà.
“Su sẽ đi quanh trong chiếc quần đùi ngắn cũn cỡn và không mặc áo,” một đồng nghiệp cũ kể lại. “Anh ấy là người duy nhất cởi trần và trade.”
Sau Flow, Zhu có thời gian ngắn làm việc tại Deutsche Bank, theo bước chân của Arthur Hayes – huyền thoại tiền điện tử và là tỷ phú đồng sáng lập sàn giao dịch BitMEX. Davies vẫn tiếp tục làm việc tại Credit Suisse, nhưng sau đó cả hai đều cảm thấy mệt mỏi với cuộc sống trong những ngân hàng lớn.
Ba mũi tên chụm lại… hớt tay trên ngân hàng
Zhu và Davies, lúc đó 24 tuổi, quyết định thành lập công ty của riêng mình.
Đó là vào năm 2012, khi đang tạm thời sống ở San Francisco, cả hai đã gom góp tiền tiết kiệm và vay tiền từ cha mẹ để bỏ khoảng 1 triệu USD vào quỹ hạt giống cho Three Arrows Capital (Ba Mũi tên). Cái tên này xuất phát từ một truyền thuyết Nhật Bản, một lãnh chúa nổi tiếng dạy cho các con trai của mình rằng: bẻ một mũi tên duy nhất thì dễ, nhưng bẻ ba mũi tên cùng lúc là điều không thể.
Trong vòng chưa đầy hai tháng, họ đã tăng gấp đôi số tiền, Davies cho biết trên podcast UpOnly. Cặp đôi này đến “thiên đường thuế” Singapore và vào năm 2013, họ đăng ký quỹ ở đây với kế hoạch từ bỏ hộ chiếu Hoa Kỳ và trở thành công dân Singapore.
Trong giai đoạn đầu này, 3AC tập trung vào một thị trường ngách: kinh doanh chênh lệch giá tài khoản phái sinh của thị trường ngoại hối mới nổi (hay Forex) – các sản phẩm tài chính gắn liền với giá tương lai của các loại tiền tệ nhỏ hơn (ví dụ như đồng Baht Thái Lan hoặc đồng Rupiah Indonesia).
Để tiếp cận các thị trường đó đòi hỏi mối quan hệ giao dịch mạnh mẽ với ngân hàng lớn và việc vào được cửa “gần như là không thể”, Hayes của BitMEX viết trong một bài đăng trên Medium gần đây. “Khi Su và Kyle nói với tôi về cách họ bắt đầu, tôi khá ấn tượng về việc họ đã hối hả tham gia thị trường béo bở này.”
Vào thời điểm đó, Forex đang chuyển sang nền tảng điện tử và người ta dễ tìm thấy sự khác biệt giữa các mức giá được niêm yết tại các ngân hàng khác nhau. 3AC nhận ra kế hoạch kiếm tiền hoàn hảo của mình: tìm kiếm những niêm yết bị sai giá và bỏ túi vài phần trăm trên mỗi USD được giao dịch.
Đó là một chiến lược mà các ngân hàng ghét cay ghét đắng – về cơ bản, Zhu và Davies đang vơ vét số tiền mà đáng ra sẽ vào tay các tổ chức này. Đôi lúc, khi các ngân hàng nhận ra mình đã báo giá sai cho 3AC, họ sẽ yêu cầu sửa đổi hoặc hủy bỏ giao dịch, nhưng Zhu và Davies không thèm đếm xỉa.
Đến năm 2017, các ngân hàng bắt đầu cô lập họ. “Bất cứ khi nào 3AC yêu cầu báo giá, tất cả các nhà giao dịch Forex của ngân hàng đều kiểu, ‘Đ.m mấy thằng này. Tao không báo giá cho tụi mày đâu,’ ”, một nhà giao dịch trước đây là đối tác của 3AC cho biết.
Gần đây, một trò đùa nổ ra trong giới các nhà giao dịch Forex – những người biết 3AC từ những ngày đầu và chứng kiến nó sụp đổ với một chút khoái trá.
“Các nhà giao dịch Forex chúng tôi có một phần trách nhiệm trong việc này, bởi vì chúng tôi biết rằng những gã này không thể kiếm tiền bằng Forex,” nhà giao dịch cũ nói. “Nhưng khi họ đến với tiền điện tử, mọi người đều nghĩ họ là thiên tài.”
Xây dựng hình ảnh và vay tiền
Vào cuối năm 2017, 3AC chuyển trọng tâm sang tiền điện tử. Với việc giao dịch tiền điện tử trên các sàn giao dịch khắp thế giới, kinh nghiệm của công ty về chênh lệch giá có ích ngay lập tức. Có một chiến lược giao dịch nổi tiếng được gọi là “kimchee premium” – liên quan đến việc mua Bitcoin ở Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc và bán nó với giá cao hơn ở Hàn Quốc – nơi các sàn giao dịch được quản lý chặt chẽ hơn, dẫn đến giá cao hơn. Những giao dịch này là “bánh mỳ bơ” thơm ngon cho 3AC.
Tiếp theo, công ty bắt đầu vay tiền đem đầu tư. Nếu mọi việc suôn sẻ, nó có thể tạo ra nhiều lợi nhuận hơn số tiền lãi phải trả cho khoản vay. Sau đó, nó sẽ bắt đầu lại từ đầu, tiếp tục phát triển nhóm đầu tư của mình – thứ sẽ cho phép nó vay những khoản tiền lớn hơn.
Ngoài việc vay tiền dày đặc, chiến lược tăng trưởng của công ty phụ thuộc vào một kế hoạch khác: xây dựng ảnh hưởng trên mạng xã hội cho hai người sáng lập. Trong tiền điện tử, nền tảng mạng xã hội quan trọng nhất là Twitter. Zhu – và Davies (ở một mức độ thấp hơn) – đã tìm được con đường gia nhập tầng lớp trên của Crypto Twitter.
Theo lời kể của bạn bè, Zhu có kế hoạch nghiêm túc để trở thành “người nổi tiếng trên Twitter”: Nó đòi hỏi việc tweet rất nhiều, khích động đám đông tiền điện tử với những tiên đoán tăng giá quá mức, thu hút một lượng lớn người theo dõi và sau đó – trở thành một kẻ săn mồi đỉnh cao trên Twitter Crypto, kiếm tiền trên mất mát của người khác.
Zhu có 570,000 người theo dõi tích cực một phần nhờ quảng bá lý thuyết về “siêu chu kỳ” tiền điện tử – ý tưởng về một thị trường tăng giá kéo dài nhiều năm cho Bitcoin với giá tăng cao lên đến hàng triệu USD trên mỗi đồng.
“Khi siêu chu kỳ tiếp tục, các phương tiện truyền thông chính thống phiền phức sẽ cố gắng lải nhải về việc những cá voi đã sở hữu mọi thứ sớm như thế nào. Người giàu nhất tiền điện tử bây giờ vào năm 2019 gần như không có đồng bạc nào. Tôi biết một số người đã ca thán rằng nếu hồi xưa ai đó cho họ mượn 50,000 USD, giờ họ đã có 500 triệu USD,” Zhu nói.
Anh liên tục nhấn mạnh quan điểm này trên mạng xã hội và các podcast, chương trình về tiền điện tử mà anh xuấ hiện: Mua, mua, mua ngay bây giờ và siêu chu kỳ sẽ khiến bạn giàu điên đảo vào một ngày nào đó.
“Họ từng khoe khoang rằng họ có thể vay bao nhiêu tiền tùy thích,” một nhà giao dịch quen biết họ ở Singapore cho biết. “Tất cả đều đã được lên kế hoạch, từ cách họ thiết lập uy tín cho đến cách quỹ được cấu trúc.”
Biệt thự và lòng tin không thế chấp
Mặc dù chưa phải là tỷ phú mười mươi, Zhu và Davies bắt đầu “chiêu đãi” mình với những thứ xa xỉ của giới siêu giàu. Vào tháng 9/2020, Zhu mua một biệt thự trị giá 20 triệu USD dưới tên vợ mình. Năm sau, anh dùng tên con gái mua một ngôi nhà khác với giá 35 triệu USD. Bạn bè nói rằng sau khi trở thành công dân của Singapore, Davies cũng sắm cho mình căn hộ hạng sang nhất.
Trong khi Zhu và Davies dần quen với sự giàu có mới của họ, 3AC tiếp tục là một cái phễu khổng lồ cho vốn vay. Thông qua “bàn vay”, 3AC nắm giữ tiền điện tử thuộc về nhân viên, bạn bè và các cá nhân giàu có khác. Khi những người cho vay yêu cầu 3AC đưa ra tài sản thế chấp, nó lại đề nghị trả lãi suất từ 10% trở lên – cao hơn bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào trên thị trường.
Vì danh tiếng “tiêu chuẩn vàng” này mà một số người cho vay hoàn toàn không yêu cầu báo cáo tài chính được kiểm toán hoặc bất kỳ tài liệu nào khác. Ngay cả các công ty tiền điện tử lớn, vốn hóa tốt, được điều hành chuyên nghiệp cũng đã cho 3AC vay một khoản tiền lớn mà không cần tài sản thế chấp – trong số đó có Voyager, công ty cuối cùng đã bị đẩy vào tình trạng phá sản.
Với lòng tin và số tiền khổng lồ vay được, Zhu và Davies đãn tận hưởng những ngày hoàng kim. Trong thời kỳ đại dịch, khi Cục Dự trữ Liên bang bơm tiền vào nền kinh tế và chính phủ Hoa Kỳ tung ra các gói kích thích, thị trường tiền điện tử đã tăng trong nhiều tháng. Vào cuối năm 2020, Bitcoin đã tăng gấp 5 lần so với mức thấp nhất trong tháng Ba. Đối với nhiều người, nó trông giống một siêu chu kỳ. Quỹ chính của 3AC đã công bố lợi nhuận hơn 5,900%, theo báo cáo thường niên của nó. Vào cuối năm đó, nó đang giám sát hơn 2.6 tỷ USD tài sản và 1.9 tỷ USD nợ phải trả.
Nhưng những ngày tươi đẹp cũng đến hồi tàn. Một trong những vị thế lớn nhất của 3AC – cũng là một trong những vị thế định đoạt số phận của nó – là một loại Bitcoin được giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán gọi là GBTC (Grayscale Bitcoin Trust). Diễn lại vở kịch cũ về thu lợi nhuận thông qua kinh doanh chênh lệch giá, công ty đã tích lũy được tới 2 tỷ USD trong GBTC. Nhưng các cổ phiếu được mua trực tiếp từ Grayscale bị khóa trong sáu tháng, và vào mùa xuân năm 2021, GBTC đã giảm xuống dưới giá trị của Bitcoin khiến 3AC thua lỗ nặng.
Mọi thứ không chỉ dừng ở đó. Vào tháng 2/2022, 3AC đã đầu tư 200 triệu USD vào đồng LUNA. Ở thời kỳ đỉnh cao, LUNA và TerraUSD trị giá tổng cộng 60 tỷ USD. Nhưng khi LUNA sụp đổ, tất cả đều tan thành mây khói và kéo theo cú trượt dài của 3AC.
3AC vay tiền Mafia?
Vào cuối tháng 5, Zhu đã đăng một dòng tweet: “Luận điểm về siêu chu kỳ đã sai lầm một cách đáng tiếc.” Tiếp đó, anh cố gắng tống khứ ít nhất một trong những ngôi nhà sang trọng của mình; cùng lúc, 3AC bắt đầu di chuyển dòng tiền liên tục. Vào ngày 14/6, công ty gửi gần 32 triệu USD stablecoin đến một ví tiền điện tử thuộc một công ty liên kết ở Quần đảo Cayman. “Không rõ những khoản tiền đó sau đó đã đi đâu,” các nhà thanh lý viết trong bản khai.
Nhưng người ta đưa ra một giả thuyết có vẻ hợp lý. Trong những ngày cuối của 3AC, các đối tác đã liên hệ với mọi cá voi tiền điện tử giàu có mà họ biết để vay thêm Bitcoin. Các nhà điều hành và nhà đầu tư tiền điện tử hàng đầu – từ Hoa Kỳ đến Caribe, châu Âu, Singapore – tin rằng 3AC đã tìm thấy “phao cứu sinh” trong giới tội phạm có tổ chức. Việc mắc nợ những nhân vật đó một số tiền lớn có thể giải thích lý do Zhu và Davies phải đi trốn.
Đây cũng là loại người cho vay mà bạn muốn trả tiền trước bất kỳ ai khác, nhưng bạn có thể phải chuyển tiền qua Cayman. Một nhà giao dịch cũ và đối tác kinh doanh của 3AC nói: “Họ đã trả lại tiền cho Mafia. Nếu bạn bắt đầu vay từ những kẻ này, bạn phải thực sự tuyệt vọng lắm.”
Khi 3AC đệ đơn phá sản theo Chương 15 – quy trình đối với các công ty nước ngoài, vào ngày 1/7 tại Quận phía Nam của New York, đây ít nhiều chỉ là hình thức. Nhưng việc nộp đơn này chứa đựng một bất ngờ. Ngay cả khi các chủ nợ vội vàng đệ đơn yêu cầu bồi thường, những người sáng lập 3AC đã nhanh chân hơn: Người đầu tiên là Zhu, vào ngày 26/6 đã nộp đơn đòi 5 triệu USD. Vợ của Davies, Kelly Kaili Chen, cũng tuyên bố cô đã cho quỹ này vay gần 66 triệu USD. Cả mẹ của Zhu và Davies cũng đệ đơn yêu cầu bồi thường.
Kể từ khi công ty nộp đơn phá sản, các nhà thanh lý không thể liên lạc với Zhu và Davies cũng như không biết họ đang ở đâu. Luật sư của họ cho biết những người đồng sáng lập đã nhận được những lời doạ giết. Các nhà chức trách cũng đã nhập cuộc.
Cuối cùng, vào ngày 21/7, Zhu và Davies trả lời phỏng vấn Bloomberg “từ một địa điểm không được tiết lộ”. Trong cuộc phỏng vấn, Zhu phản đối các bài báo nói rằng mình tiêu xài phung phí; anh bảo mình đạp xe đi làm, không tham gia câu lạc bộ và “chỉ có hai ngôi nhà ở Singapore”. Ngoài ra, Zhu còn phản đối việc các đối tác đổ lỗi cho sự kiện 3AC phá sản do không lường trước được rằng thị trường tiền điện tử có thể đi xuống.
“Chúng tôi đã định vị mình trong một loại thị trường mà cuối cùng không xảy ra,” Zhu nói, và Davies bổ sung:“ Trong những thời điểm thuận lợi, chúng tôi đã làm tốt nhất. Và vào những khoảng thời gian tồi tệ, chúng tôi mất nhiều nhất.”
