Các Blockchain như Ethereum từ lâu đã gặp rất nhiều vấn đề về phí giao dịch cao. Mạng dễ bị tắc nghẽn và quá tải, gây hạn chế về khả năng mở rộng. Để giải quyết các vấn đề này trên chuỗi khối, lần lượt các Layer 2 như ZK-Rollup hay Optimistics Rollups ra đời.
Các Layer 2 được xây dựng dựa trên cơ sở hệ thống Blockchain có sẵn. Nhằm hỗ trợ và khắc phục các điểm yếu của Layer 1, cũng như kế thừa khả năng bảo mật của lớp 1 này. Bài viết này CoinViet sẽ giải đáp thắc mắc của các bạn về Rollups cũng như các vấn đề xoay quanh nó
Rollups là gì
Rollups là hệ thống mở rộng quy mô, giúp xử lý các giao dịch của Layer 1 được diễn ra ngoài luồng, hay còn gọi là Offchain. Các giao dịch này sẽ được xử lý Offchain. Sau khi hoàn thành sẽ được đóng gói thành 1 khối và gửi lại về Layer 1 để xác minh hợp lệ.
Nhờ cách hoạt động này mà các Layer 1 sẽ được giảm tải giao dịch. Đồng thời tránh tắc nghẽn và dễ dàng mở rộng.
Ví dụ như bạn là nhà phân phối sản phẩm gì đó và cần gửi ship 10 hộp hàng đến kho. Bình thường bạn sẽ gửi đi 10 lần, mỗi lần 1 hộp hàng và phải chịu 10 lần phí. Nhưng giờ để tiết kiệm chi phí bạn chọn gom 10 hộp hàng lại và gửi 1 lúc 10 hộp hàng. Lúc này sẽ chỉ phải chịu 1 lần phí và tiết kiệm thời gian gửi hàng.
Các loại Rollups
Optimistic Rollups
Là giải pháp mở rộng Offchain được xây dựng để phục vụ cho Ethererum. Op-Rollups hoạt động bằng cách giả định mọi giao dịch được gửi tới chuỗi đều hợp lệ. Mặc dù chưa thông qua sự kiểm tra nào cả. Sau đó, hệ thống sẽ có 1 khoảng thời gian thử thách khi có bằng chứng giao dịch đó không hợp lệ
Trong trường hợp giao dịch hợp lệ, người dùng sẽ được nhận thưởng khi đã hoàn thành, hoặc bị phạt số ETH đã ký gửi vào đó.
Cơ chế này giúp tăng tốc độ xử lý của blockchain. Cho phép các giao dịch được xác nhận luôn với chi phí vô cùng rẻ. Điểm trừ là người dùng sẽ mất 1 khoảng thời gian để rút số tiền trên chuỗi, thông thường là 1 tuần.
ZK-Rollups
Viết tắt của Zero Knowledge Rollups, Zk tạo ra các Validity Proof (SNARK) để chứng minh tính hợp lệ của giao dịch. Các bằng chứng này sau đó sẽ được gửi đến chuỗi L1. Các giải pháp dữ liệu được lưu trong 1 blockchain khác. Blockchain này được dùng để lưu trữ dữ liệu lịch sử giao dịch. Từ đó cho phép bất kỳ ai xác minh giao dịch hợp lệ mà không bị rò rỉ thông tin quan trọng ra ngoài.
So với Op-Rollups, Zk-Rollups tiết kiệm thời gian cho người dùng hơn. Giúp họ có thể rút tiền ngay sau khi xác minh giao dịch hợp lệ.
Hệ sinh thái sử dụng Rollups
Optimistic Rollups
Optimism: Giải pháp Layer 2 được xây dựng để các Dapp trên hệ sinh thái Ethereum có thể dễ dàng sử dụng. Optimism với ưu điểm giao dịch nhanh, rẻ và được thừa hưởng khả năng bảo mật của Ethereum nên vô cùng an toàn.
Arbitrum: Là giải pháp Layer 2 được xây dựng để giải quyết vấn đề tắc nghẽn của Ethereum. Arbitrum cung cấp các giải pháp mở rộng như Sidechain và Channel. Nhìn chung, Arbitrum khá tương đồng với Optimism nhưng sẽ khác nhau ở cách hoạt động của Fraud Proof.
Đọc thêm: Sidechain là gì? Giải pháp mở rộng của Blockchain
Zk Rollups
zkSync: là giao thức Zk Rollups được phát triển bởi Matter Labs. Đây là giải pháp mở rộng quy mô cho Ethereum. Đã chạy trên Ethereum Mainnet và đã công bố bản tesnet zkEVM nhằm tương thích với EVM.
Starknet: Là giao thức zk Rollups phi tập trung, hoạt động như 1 layer 2 của Ethereum. Starknet cho phép các dApp mở rộng quy mô về mặt tính toán không giới hạn. Mà không ành hưởng đến khả năng tổng hợp và bảo mật của Ethereum.
Loopring: Là giao thức Layer 2 zk Rollup, cho phép giao dịch với chi phí thấp và thông lượng cao trên Ethereum.
Tổng kết
Rollups là giải pháp được đánh giá cao nhất hiện nay trong các Layer 2. Hiện tại các giải pháp này đã giải quyết được những vấn đề cơ bản của Ethereum. Theo thời gian giải pháp này sẽ có các bản nâng cấp trong tương lai, đem đến 1 không gian blockchain hoàn thiện hơn. Mong rằng bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về Rollups.
