- Monolithic = một mình làm tất cả mọi việc, modular = chia nhỏ công việc cho nhiều bên.
- Modular blockchain là con đường cần đi để đưa blockchain tới mainstream.
- Ở thời điểm hiện tại Modular blockchain còn ở giai đoạn rất sớm và sẽ cần khoảng thời gian tính bằng năm thậm chí là hơn để chúng có thể chạm tới đúng tiềm năng của mình.
Monolithic blockchain & Modular blockchain là gì?
Trước khi đến với định nghĩa, chúng ta cần biết blokchain thực hiện những hoạt động gì:
- Execution: Giao dịch và các trạng thái thay đổi (thay đổi số dư ví chẳng hạn), được thực hiện tại lớp này. Người dùng tương tác với lớp này thông qua việc ký giao dịch, triển khai smart contract, chuyển tài sản…
- Settlement: Lớp này là nơi các giao dịch rollups được xác minh và tranh chấp giải quyết. Lớp này không tồn tại ở Monolithic blokchain, và là lớp tùy chọn ở Modular blockchain.
- Consensus: Cung cấp thứ tự và tính cuối cùng (Finality) thông qua mạng lưới full node tải xuống và triển khai nội dung của khối, đồng thời đạt được sự đồng thuận về tính hợp lệ của các chuyển đổi trạng thái. Tính cuối cùng là sự khẳng định rằng tất cả các khối được hình thành tốt sẽ không bị thu hồi khi đã cam kết với blockchain.
- Data Availability: Nơi chứa những dữ liệu đã được chứng minh là hợp lệ.
Monolithic blockchain là blockchain xử lý tất cả mọi tác vụ nói trên, công việc trên một lớp duy nhất.
Modular blockchain là blockchain chia sẻ các tác vụ trên cho nhiều mạng lưới được liên kết với nhau, giúp hiệu suất được tối ưu hơn đồng thời tăng khả năng mở rộng lên nhiều lần.
Ví dụ: Một người thợ lành nghề có thể xử lý được nhiều công việc khác nhau, nhưng để đào tạo ra một người như vậy phải tốn rất nhiều thời gian và nguồn lực, dẫn đến việc khó mở rộng sản xuất. Trong khi đó, nếu áp dụng quy trình sản xuất dây chuyền, mỗi một nhóm thợ lại có công việc riêng thì không những vừa đảm bảo được hiệu quả vừa có thể mở rộng trên một quy mô lớn.
Ở thời điểm hiện tại, hầu hết tất cả các blockchain mà ta đang biết đều là monolithic blockchain như Solana, Near, Binance Smart Chain,… Kể cả là Ethereum ở thời điểm hiện tại cũng là một monolithic blockchain, tuy nhiên Ethereum đã có kế hoạch để trở thành một modular blockchain trong tương lai.
Ở phần sau mình sẽ cùng anh em tìm hiểu vì sao Modular blockchain là yếu tố cần thiết và là mục tiêu hướng tới của các blockchain.
Vì sao Monolithic Blockchain phải chuyển sang Modular Blockchain?
Trước khi tóm tắt tổng quan về cách hoạt động của hai loại hình blockchain này, ta cùng bắt đầu từ bối cảnh của các blockchain hiện nay.
Từ khi blockchain ra đời đến nay, chúng đã đối mặt với ba vấn đề nổi trội sau:
- Khả năng mở rộng (Scalability): Thông lượng của hệ thống là bao nhiêu? Số giao dịch xử lý trên giây (TPS) là bao nhiêu?
- Độ phi tập trung (Decentralization): Có bao nhiêu nodes trong mạng lưới? Có tình trạng quyền lực tập trung ở một nhóm nhỏ không?
- Tính bảo mật (Security): Độ khó trong việc tấn công mạng lưới là bao nhiêu?
Ba vấn đề này cùng tồn tại tạo ra một bài toán chưa có lời giải, được gọi là “Blockchain Trilemma” hay nghịch lý tam giác blockchain. Bài toán chỉ ra rằng một blockchain chỉ có thể giải quyết 2/3 vấn đề của tam giác và phải hy sinh yếu tố còn lại.
Từ trước đến nay các monolithic blockchain đã thử nhiều cách khác nhau để giải quyết tất cả các hạn chế của “Blockchain Trilemma”, nhưng chưa có một chain nào thành công.
Việc cố gắng xử lý tất cả trên một mạng lưới đã tạo ra nhiều vấn đề, ví dụ như:
- Muốn có tốc độ xử lý nhanh hơn? → Giảm số lượng node đi. Nhưng giảm số lượng node đồng nghĩa với việc giảm tính bảo mật và độ phân quyền của mạng lưới.
- Muốn tối ưu tính bảo mật và phân quyền? → Giảm điều kiện để có thể trở thành node và số node sẽ tăng. Tuy nhiên số node tăng đồng nghĩa với việc thời gian xác nhận giao dịch sẽ lâu hơn.
Node: Một thiết bị điện tử bất kỳ (PC, Laptop, Server), các node được liên kết với nhau và trao đổi dữ liệu cho nhau giúp tạo thành cơ sở hạ tầng của một blockchain.
Không thể phủ nhận những điều mà các Monolithic blockchains đã mang lại cho Crypto, nhưng chúng đang dần đạt đến giới hạn của mình. Điển hình nhất chính là vấn đề về tính mở rộng của Ethereum, chi phí đắt đỏ và tốc độ chậm đã tạo ra rào cản ngăn cách một lượng lớn người dùng.
Ta sẽ cần một phiên bản blockchain mới hơn, hiệu quả hơn giúp giải quyết các hạn chế của Monolithic blockchain, và Modular blockchain chính là câu trả lời cho vấn đề này.
Việc chia sẻ các tác vụ cho nhiều mạng lưới được liên kết với nhau tương tự như ví dụ về dây chuyền sản xuất ở phần trên, giúp tối ưu được nguồn lực của mỗi bộ phận và giúp tạo ra một sản phẩm hiệu quả hơn, chưa kể đến khả năng mở rộng tuyệt vời mà chúng có thể mang lại.
Ở phần dưới ta sẽ cùng đi tìm hiểu làm cách nào để một Monolithic blockchain có thể lột xác thành một Modular blockchain.
Phương pháp để Monolithic blockchain chuyển đổi sang Modular blockchain
Modular có nghĩa là chia nhỏ những tác vụ cho từng bộ phận xử lý, do đó anh em có thể hiểu chúng như một tập hợp của nhiều giải pháp để giải quyết vấn đề của blockchain hiện nay.
Các phương pháp để chuyển đổi sang Modular blockchain:
Tối ưu hiệu quả xử lý thông qua Rollups
Rollups là một giải pháp Layer 2 giúp giải quyết bài toán về tính mở rộng của Layer 1, Trong số các giải pháp Layer 2 khác, Rollups được coi là giải pháp tối ưu bậc nhất trong việc mở rộng Layer.
Để tóm gọn cách họat động của Rollups, anh em có thể hiểu rằng Rollups giúp tạo môi trường xử lý giao dịch riêng rồi đưa kết quả lên Layer 1 để xác minh.
Cách làm này có những ưu điểm như:
- Không cần quan tâm đến việc bảo mật và tính phân quyền vì đã có Layer 1 lo.
- Phí bảo trì gần bằng 0.
- Đảm bảo người dùng rút được tài sản dù Layer 2 Rollups gặp sự cố.
- Có tiềm năng vượt qua các máy chủ tập trung về mặt hiệu suất.
Tăng tính bảo mật và phân quyền thông qua Proof-of-stake (PoS)
Chuyển đổi cơ chế đồng thuận từ Proof-of-Work (PoW) sang Proof-of-Stake (PoS) là một trong những đề mục quan trọng trong Roadmap phát triển của Ethereum, nhằm nhắm tới khả năng mở rộng tốt hơn.
Thay vì việc phải sử dụng những phần cứng đắt tiền và tốn kém trong cơ chế đồng thuận PoW, PoS cho phép người dùng ký gửi (stake) một lượng tài sản nhất định để trở thành Validator (người xác thực) của Blockchain.
Cơ chế đồng thuận PoS có những đặt điểm như:
- Không yêu cầu phần cứng phức tạp, hạ thấp tiêu chuẩn tham gia để trở thành validator của mạng lưới.
- Mang giá trị cho tài sản vì token bây giờ sẽ được dùng để stake. Người mua từ việc phải bỏ tiền để mua phần cứng chạy PoW thì bây giờ sẽ chuyển sang mua token để stake trên PoS, số token đó cũng sẽ mang về phí cho validator ⇒ Tăng tính hiệu quả sử dụng vốn (Capital Efficiency).
- Không phải trả quá nhiều phí hoạt động như PoW (tiền điện, tiền mặt bằng để đặt máy đào,…).
⇒ Việc loại bỏ nhiều rào sản từ PoW sẽ giúp thu hút nhiều node tham gia vào mạng lưới hơn, từ đó giúp tăng tính bảo mật và phân quyền trong mạng lưới.
Blockchain như Ethereum vẫn có những điều kiện tối thiểu để trở thành Validator như: phải có tối thiểu 32 ETH và không được rút số ETH stake cho đến giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên những dự án về mảng Staking Pool như Lido, RocketPool đã ra mắt, từ đó tiếp tục phá vỡ các rào cản cho bất kỳ ai muốn tham gia vào việc staking ETH.
Nâng hiệu quả xử lý lên cao hơn nữa với Sharding
Sharding là cách mở rộng theo chiều ngang khi chia hệ thống thành nhiều phân đoạn (Shards). Mỗi phân đoạn chỉ thực hiện một tập hợp con của tổng số công việc trên blockchain, và mỗi validator chỉ cần xác thực phân đoạn đơn đó và một số phân đoạn khác.
Sharding là một trong những đặc điểm cốt lõi cấu thành nên modular blockchain với việc chia nhỏ công việc để xử lý và là chìa khóa để mở rộng mạng lưới gấp nhiều lần.
Ethereum trong giai đoạn đầu tiên của Sharding sẽ có 64 shards, tuy nhiên mỗi shards sẽ nhỏ hơn 3 lần so với layer 1 hiện tại nhưng chúng vẫn sẽ có thể xử lý khối dữ liệu gấp 18 lần so với hiện tại. Trong tương lai mục tiêu mà Ethereum hướng tới với sự phát triển của phần cứng hỗ trợ là 1024 shards.
Điều kỳ diệu thật sự khi các giải pháp kết hợp với nhau
Nếu như chỉ có một giải pháp được thực hiện thì sẽ không thể giúp monolithic blockchain trở thành modular blockchain.
Ví dụ, với việc áp dụng cơ chế đồng thuận PoS cùng với sự trợ giúp của các dự án mảng staking pool, bất kỳ ai cũng có thể trở thành validator ⇒ Số lượng validator tăng vọt. Tuy nhiên việc để hàng chục, hàng trăm nghìn validator bảo vệ một monolithic blockchain cũng giống với việc “giết gà dùng dao mổ trâu”, vừa làm chậm tốc độ giao dịch, vừa không tạo ra nguồn thu nhập tốt cho validator.
Nếu có sharding thì ngược lại, blockchain có thể phân một lượng validator vừa đủ để xác minh cho một shard, nếu có thêm nhiều validator thì có thể tạo shard mới, hai yếu tố kết hợp giúp đẩy khả năng mở rộng lên tầm cao mới trong khi đảm bảo được tính bảo mật.
Ở hình thái cuối cùng các giải pháp sẽ bổ trợ cho nhau giúp tạo ra một positive feedback loop, lúc này:
- Cơ chế đồng thuận PoS sẽ giúp thu hút nhiều validator hơn giúp tăng độ bảo mật và decentralized.
- Nhiều validator sẽ giúp tạo ra nhiều shard hơn giúp tăng khả năng mở rộng.
- Nhiều shard sẽ giúp Layer 2 Rollups tối ưu hơn giúp tăng tốc độ xử lý, giảm chi phí.
- Trải nghiệm tốt từ layer 2 Rollups giúp thu hút người dùng và tạo ra nhiều doanh thu hơn cho L1.
- Nhiều doanh thu hơn cho L1 giúp thu hút thêm nhiều validator tham gia.
⇒ Tạo ra một positive feedback loop khi mọi yếu tố đều giúp bổ trợ nhau phát triển.
Hạn chế của Modular blockchain hiện tại
Chắc hẳn với những anh em đọc hết phần trên thì cũng đã thấy được tiềm năng của modular blockchain. Modular blockchain là con đường phải đi nếu muốn tới kỷ nguyên mass adoption.
Nhưng ở thời điểm hiện tại, mình phải thẳng thắn với anh em rằng con đường đi tới Modular blockchain sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, và đây là một quá trình dài chứ không phải sẽ diễn ra trong ngày một ngày hai.
Theo kế hoạch, phải tới năm 2022 thì Ethereum = blockchain đang dẫn đầu về con đường chuyển đổi lên Modular blockchain mới tiến tới giai đoạn Proof-of-Stake và đến năm 2023 mới tới giai đoạn Sharding.
Các giải pháp Layer 2 RollUps cũng ở giai đoạn ban đầu và vẫn còn nhiều hạn chế, chưa kể đến việc khi tất cả mọi thứ hoạt động cũng sẽ mất một khoảng thời gian dài để từ từ thu hút người dùng và mở rộng mạng lưới. Trong quá trình dài tính bằng năm này, luôn có những rủi ro và nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của mạng lưới và không loại trừ khả năng lý thuyết khác xa với thực tế.
Nhưng để đánh giá khách quan, blockchain và Crypto đã đi được một chẵng đường dài và vượt qua nhiều khó khăn. Những vấn đề mới luôn xuất hiện nhưng cộng đồng vẫn luôn tìm ra các giải pháp giúp giải quyết nhữg vấn đề đó. Bản thân mình cũng rất ấn tượng khi tìm hiểu chủ đề này và chủ đề cũng giúp mình có một cái nhìn dài hạn hơn và tự tin hơn trong việc đầu tư vào thị trường Crypto.
Cơ hội đầu tư
Vì còn ở giai đoạn rất sớm, nên việc xác định rõ ràng cơ hội đầu tư trong mảng modular blockchain là tương đối khó khăn. Nếu anh em thực sự tin tưởng vào tương lai dài hạn của Crypto nói chung và modular blockchain nói riêng thì phía dưới mình sẽ trình bày một vài phương hướng đầu tư mà mình nghĩ sẽ hiệu quả cộng với các dữ liệu liên quan.
Đầu tư vào ETH
“Nước chảy chỗ trũng” và giá trị của mạng lưới thường đổ nhiều nhất về native token của mạng lưới đó. Điều này đã được chứng minh qua rất nhiều blockchain trước đây như Ethereum, Solana, Binance Smart Chain, Terra, Avalanche,… khi một chain phát triển đầy đủ các mảnh ghép sẽ có một nhu cầu lớn cho native token của chain đó.
Với việc Ethereum vẫn là mạng lưới hàng đầu và bỏ xa các chain khác về doanh thu, TVL, các đột phá về sản phẩm và hiện tại cũng đang đi đầu trong việc chuyển đổi sang modular blockchain, ETH khả năng cao sẽ dẫn đầu các con sóng tăng trưởng tiếp theo của blockchain trong tương lai.
Đầu tư vào các giải pháp giúp Ethereum chuyển đổi sang Modular Blockchain
Như mình đã trình bày ở trên, để chuyển đổi sang modular blockchain cần sự phát triển của nhiều giải pháp khác nhau bao gồm: PoS, Rollups và Sharding.
Mỗi một giải pháp lại có các bước phát triển và hạn chế khác nhau và sẽ có những dự án ra đời giúp giải quyết những hạn chế đó. Việc chia nhỏ và đi sâu vào các giải pháp sẽ giúp anh em thu gọn phạm vi tìm hiểu và giúp tìm ra được cơ hội một cách hiệu quả hơn.
Các giải pháp giúp ở trên đều đã có bài viết trên coin98.net, anh em có thể tìm đọc và tham khảo để nắm rõ hơn về đặc điểm của chúng và các cơ hội đầu tư.
Nhận định
Monolithic blockchain và Modular blockchain là chủ đề gây tranh cãi trong thời gian qua.
- Nnhững người bullish về Monolithic blockchain thì bảo chỉ cần layer 1 là đã đủ tốt.
- Những người bullish về Modular blockchain thì bảo phương hướng phát triển như của Ethereum là tương lai.
Ai cũng có những dẫn chứng nhằm bảo vệ quan điểm của mình và bản thân mình với vai trò là một nhà đầu tư, mình có một vài nhận định như sau hy vọng có thể giúp anh em có một cái nhìn khách quan hơn về Monolithic blockchain và Modular blockchain:
- Mục đích tối cao của blockchain vẫn là tính decentralized, khi quyền lực thuộc về người dùng và không phải phụ thuộc vào bên thứ ba. Để tiến tới mainstream, Modular blockchain sẽ là hướng cần phải đi.
- Các Monolithic blockchain hiện tại chưa đặt nặng vấn đề decentralized mà đang chú trọng vào việc tối ưu trải nghiệm người dùng và mang nặng yếu tố đầu cơ.
- Trong short term, Monolithic blockchain vẫn sẽ chiếm ưu thế vì hiện tại tập người dùng của Crypto là chưa lớn, Monolithic blockchain nào có hệ sinh thái hoàn thiện vẫn sẽ tiếp tục thu hút người dùng và dòng tiền.
- Trong long term, yếu tố decentralized sẽ ngày càng được coi trọng và Modular blockchain nếu không gặp phải những sự cố nghiêm trọng thì khả năng cao sẽ là giải pháp chiến thắng.
- Lúc này các Monolithic blockchain như Solana, Polygon, BSC có thể trở thành một layer 2 RollUps trên Ethereum. Nguyên nhân đơn giản là các blockchain này vẫn sẽ giữ được điểm mạnh của mạng lưới của mình và để việc bảo mật cho layer 1 Ethereum lo. Anatoly, founder của Solana cũng chia sẻ về tầm nhìn về một tương lai khi Solana có một layer 1 (execution environment) lo phần bảo mật để Solana có thể tối ưu những điểm mạnh sẵn có của mình.
Lời kết
Tương tự như DeFi có DeFi 2.0 giúp cải thiện tính hiệu quả và giải quyết những hạn chế của DeFi thì tương tự Modular blockchain cũng là giải pháp giúp giải quyết những hạn chế của Monolithic blockchain hiện tại. Thay vì giữ suy nghĩ cạnh tranh và so sánh xem cái nào tốt hơn, thì ta nên giữ suy nghĩ rằng đây là một quá trình chuyển đổi tất yếu giúp blockchain đến được kỷ nguyên mass-adoption.
